काजवे त्यांच्या शरीरात एक रासायनिक प्रतिक्रिया तयार करतात ज्यामुळे त्यांना प्रकाश मिळू शकेल. या प्रकारच्या प्रकाश उत्पादनास बायोलिमिनेसेन्स म्हणतात. काजवा ज्या पद्धतीने प्रकाश तयार करतो ते कदाचित बायोलिमिनेसेन्सचे(bioluminescence) सर्वोत्तम ज्ञात उदाहरण आहे. जेव्हा ऑक्सिजन कॅल्शियम, एडिनोसाइन ट्रायफॉस्फेट (एटीपी) आणि ल्युसिफेरेस, बायोल्युमिनेसेंट एंजाइमच्या उपस्थितीत रासायनिक ल्युसिफेरिनसह एकत्र होते तेव्हा प्रकाश तयार होतो. 

काजवा कसा चमकतो?

आपल्या घरातील लाइट बल्ब प्रकाश सोडतात पण त्याचबरोबर बरीच उष्णताही निर्माण करतात , काजवा प्रकाश तयार करतो पण त्याबरोबर उष्णता उत्सर्जित करीत नाही त्याला “कोल्ड लाइट” असे म्हणतात. हे आवश्यक आहे कारण जर एखाद्या काजव्यांचा प्रकाश उत्पादक अवयव लाइट बल्बप्रमाणे गरम झाला तर काजवा त्या अनुभवातून टिकणार नाही.

काजवा त्याच्या शरीरात होणाऱ्या रासायनिक क्रियेची सुरुवात व शेवट निश्चित करू शकतो ही सर्व क्रिया त्याच्या प्रकाश अवयवात होते. काजव्याच्या शरीरात होणाऱ्या रासायनिक क्रियेत जेव्हा ऑक्सिजन मिसळतो तेव्हा प्रकाश तयार होतो व जेव्हा ऑक्सिजन उपलब्ध नसतो तेव्हा प्रकाश बंद असतो म्हणून आपल्याला काजवा लुकलुकताना दिसतो. कीटकांच्या शरीरात फुफ्फुस नसते. त्यांच्या शरीरावरच्या त्वचेच्या पातळ थरांमधून ऑक्सिजन आत बाहेर करतो

काजवा का चमकतो?

काजवा हा बऱ्याच कारणांसाठी चमकतो त्यातील पहिले मुख्य कारण म्हणजे शिकाऱ्या पासून स्वतःचा बचाव करण्यासाठी तसेच त्यांच्या चमकणे मध्ये काही विशिष्ट पॅटर्न असतात ज्यामुळे त्यांना एकमेकांचे साथीदार ओळखता येतात तसेच पुरुष काजवा माद्यांना आकर्षित करण्यासाठी वेगवेगळ्या प्रकारे चमकतो यामध्ये असे आढळून आले आहे की जे काजवे जलद गतीने लुकलुकतात किंवा तीव्र प्रकाश सोडतात त्यांच्याकडे माद्या जास्त आकर्षित होतात.

काजव्यांमधे खूप सार्‍या प्रजाती आहेत त्यातील काही जमिनीच्या आत राहतात तर काही अर्ध जलचर आहेत लहान काजवे प्रौढ काजव्यांपेक्षा कमी प्रकाश सोडतात.

Read more